بررسی فراز و نشيب های بازار توليد و واردات ام دی اف در ايران
بازار توليد و واردات ام دی اف
منابع چوبی موجود در جنگل‌های ايران يکی از با ارزش‌ترين دارايی‌ها محسوب می‌شود . زيرا تنها کمتر از 5 درصد از مساحت ايران را جنگل‌ها پوشانده‌اند . آينده توليد ام دی اف در ايران بستگی به ميزان متريال خام موجود دارد . ميزان متريال‌های موجود در ايران هم وابسته به ميزان درختان فرسوده و ميزان واردات چوب خام دارد .
به علت توليد محدود متريال‌های خام ، صنعت‌های وابسته به توليد چوب هم نمی‌توانند رشد زيادی داشته باشند . يکی از مهمترين صنايع وابسته به چوب MDF ها هستند . MDF ها به طور گسترده‌ای در توليد وسايل چوبی ، کابينت‌های آشپزخانه ، درب ، کف پوش و کارهای تزئينی و دکوری استفاده می‌شوند .
چالشی که اکنون در اين صنعت با آن مواجه هستيم ، توليد متريال‌های خام برای توليد محصولات MDF در بازارهای ايران است . در حال حاضر شش کارخانه ام دی اف ، با مصرف سالانه 600000 متر مکعب چوب خام در ايران وجود دارد .
مهمترين دليل توليد کم ام دی اف در ايران ، منابع محدود متريال خام و ماشين آلات با تکنولوژی قديمی هستند که با وجود متريال‌های خام با کيفيت و ماشين آلات پيشرفته حل خواهد شد . منابع توليد متريال خام در ايران بسيار محدود است و واردات چوب خام ( تنه درخت ) ممنوع است .
اما عليرغم شرايط موجود در بازار کنونی ام دی اف ، توليدکنندگان ام دی اف با دستگاه‌های پيشرفته کار می‌کنند و استفاده از ماشين اين صنعت در حال پيشرفت است . با توجه به کمبود درخت و کاشت کم درخت در ايران ، در سال 2008 پيشنهادی مبنی بر کاشت درختان به منظور ايجاد منابع چوب خام برای توليد ام دی اف و کاهش هزينه توليد MDF در ايران ارائه شد .
با توجه به افزايش نرخ جمعيت در ايران ، مصرف پانل‌های چوبی هر ساله در حال افزايش است . اما تاثيرات اقتصادی قانون واردات ، بر نرخ توليد و رقابت اقتصادی بين توليدکنندگان ام دی اف به خصوص در سال 96 تاثير گذاشته است .
وقتی در سال 1996 برای اولين بار ام دی اف وارد ايران شد ، واردات ام دی اف در ايران به طور چشمگيری از 217081 متر مکعب در سال 2004 به 1078472 متر مکعب در سال 2012 افزايش يافت . قبل از سال 2004 مجموع مصرف داخلی MDF کاملا به واردات وابسته بود . در حال حاضر 30 درصد از ام دی اف از تايلند ، 24 درصد از ترکيه ، 21% از چين ، 14% از امارات متحده عربی ، 10% از مالزی و 1% از ديگر کشورها وارد ايران می‌شوند .
در سال 2004 اولين کارخانه ام دی اف در ايران ، با توليد سالانه 40000 متر مکعب ايجاد شد و در سال 2012 توليد MDF حدود 16 برابر بيشتر از سال 2004 شد . در سال 2013 ، توليد ، واردات و صادرات چوب‌های LDF به ترتيب 980559 – 54548 و 19037 متر مربع اعلام شدند و تا مدتی اين پانل‌های چوبی بر بازار چوب حاکم بودند تا اينکه در سال 2009 MDF رشد خوبی پيدا کرد .
در واقع LDF در بازار ايران جای خودش را باز کرده بود و MDF در حال رشد و گرفتن بازارهای ايران برای کاربردهای متنوع و جديد بود . درخواست برای MDF در ايران به سرعت رشد کرد و بعد از مدتی از LDF پيشی گرفت . MDF هم چنين در رقابت با چوب‌های قديمی مورد استفاده در نجاری هم قرار گرفت اما مهمترين دليل محبوبيت MDF در بين کاربران ايرانی ، تنوع ، زيبايی و مقاومت آن در برابر نفوذ آب است .
افزايش استفاده فرصتی برای افزايش ظرفيت توليد با استفاده از ماشين آلات وارداتی ايجاد کرد . کارخانجات توليد ام دی اف در ايران به دو صورت محصولات خود را به بازار عرضه می‌کنند ام دی اف خام و روکش شده . بيشترين روکش‌هايی که در ايران استفاده می‌شوند : روکش ملامينه ، روکش فويل و hpl هستند .
روکش‌ها خريده می‌شوند و روی ام دی اف های خام قرار می‌گيرند و به فروش می‌رسند . در ايران صادارات ام دی اف وجود ندارد زيرا منابع و توليدکنندگان محلی بسيار اندک هستند .
محصولات مشابه
آرتا با توليد 105000 متر مکعب
MDF گيلان با توليد ساليانه 120000 متر مکعب
MDF بوشهر با توليد 6000 متر مکعب
MDF شمال خراسان با توليد 90000 متر مکعب
MDF مازندران با توليد 105000 متر مکعب
آمار واردات ام دی اف و انواع چوب آلات در سال 96
مقدار واردات MDF در نه ماهه نخست سال جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته 19% کاهش نشان می‌دهد . مجموع واردات انواع MDF در نه ماهه اول سال 96 ، مقدار 810,654 متر مکعب به ارزش 241,627,111 دلار بوده است .
جمع کل واردات چوب آلات خام به کشور در نه ماهه نخست سال جاری مقدار 317,895 تن به ارزش 119,201,853 دلار بوده است که از نظر مقداری حدود 37% نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش داشته است . از اين مقدار واردات 95% به صورت الوار بوده است . که از اين مقدار بيشترين ميزان چوب وارداتی الوار بوده است و کمترين ميزان آن چوب دو نيم شده ، ترکه و بريده است .
مقدار واردات روکش‌های چوبی در اين مدت 3557 تن به ارزش 9497935 دلار بوده است . اين مقدار واردات نسبت به مدت مشابه سال گذشته 41 درصد افزايش داشته است .
در اين دوره جمعا 16،359 تن انواع روکش‌های مصنوعی به ارزش 45,558,066 دلار به شرح زير وارد کشور گرديده است : روکش pvc ( ترموپلاستيک ) به مقدار 10952 تن به ارزش 30,163,245 دلار ( 17% کاهش ) .
روکش ملامينه به مقدار 4329 تن به ارزش 12,577,404 دلار HPL ( فرميکا ) به مقدار 1,195 تن و به ارزش 2,817,417 دلار ( 12% افزايش ) با توجه به قيمت‌های متعارف HPL به نظر می‌رسد در واردات HPL کم اظهاری شديد وجود داشته باشد .
مجموع واردات نئوپان در نه ماهه نخست سال جاری 2،548 متر مکعب به ارزش 1,050,196 دلار بوده است . اين مقدار نسبت به سال گذشته 83% کاهش نشان می‌دهد . هم چنين تخته فيبر سبک ، تخته فيبر سخت ، تخته لايه و کل اوراق فشرده چوبی هم از انواع ديگر فرآورده‌های چوبی وارد شده به ايران بوده‌اند .
بنابراين بررسی و تخمين نيازها و درخواست‌های آينده برای پانل‌های چوبی ام دی اف می‌تواند کمک زيادی به تصميم‌گيری برای ايجاد يک برنامه بلند مدت در اين بخش از صنعت بکند . پيش‌بينی نيازهای آينده برای کالا و سرويس‌های مختلفی استفاده می‌شود و با هدف سرويس‌دهی بهتر در آينده انجام می‌شود .
اما پيش بينی مصرف ام دی اف در ايران کار آسانی نيست زيرا اطلاعات مصرف ام دی اف در ايران فقط برای ده سال موجود است و توليد ام دی اف در ايران به دليل کمبود متريال‌های خام ، شرايط اقتصادی و تحريم‌ها دستخوش تغييرات شديدی می‌شود .
از سال 2004 مصرف ام دی اف در ايران حدود 5 برابر افزايش داشته است . داده‌های تخمين زده شده از ميزان نياز به ام دی اف در ايران نشان می‌دهد که ميزان کلی نياز به ام دی اف در ايران به 1642000 متر مکعب در سال 2018 خواهد رسيد که در مقايسه با سال 2013 ، %42 افزايش خواهد داشت . افزايش نياز به ام دی اف بيانگر اين است که توليدکنندگان ام دی اف با کمبود متريال خام در آينده مواجه خواهند شد . اين نياز با پديدار شدن کارخانه‌های جديد ، بحرانی‌تر خواهد شد .
براي پاسخ به نياز متريال خام برای توليد ام دی اف ، لازم است مجموعه‌ای از استراتژی‌ها را به کار بگيريم . اولين راهکار گسترش گياهان و درخت‌ها و افزايش کاشت آن‌هاست . اين راهکار يک راه حل بلند مدت برای افزايش توليد چوب خام است . اما بخش عمومی به دليل عدم وجود کنترل و مديريت مناسب ، نمی‌تواند در اين بخش موفق باشد . به نظر می‌رسد ريسک سرمايه‌گذاری در درخت کاری نسبت به واردات ام دی اف و روکش بسيار بيشتر باشد .
اما برای گسترش صنعت چوب لازم است تا پروژه‌های ثابتی در اين زمينه راه اندازی شود . استفاده کاربردی از جنگل‌های زراعی می‌تواند با يک راه علمی انجام شود . جنگل‌ها می‌توانند با درخت کاری دوباره احيا شوند و استفاده از آن‌ها در صنعت چوب گسترش پيدا کند . دوم ، متقاعد کردن دولت برای منع قانون جلوگيری از واردات چوب درختان و سوم تغيير منابع چوبی است می‌توانيم منابع سلولزی را جايگزين منابع کنونی کنيم .
اقتصاد چوب کشور بيمار بوده و بحران در صنايع چوب به دليل کمبود ماده اوليه در دو سال ديگر نمود پيدا می‌کند و افزود که در حال حاضر واردات چوب به صورت خام جهت تامين مواد اوليه کارخانجات به شدت احساس می‌شود ، حال انکه به دليل نبود امکانات و شرايط قرنطينه چوب ، واردات آن ممنوع است . طبق اعلام منصوری ، مصرف سالانه “ ام دی اف کشور ” دو ميليون و 500 هزار متر مکعب بوده حال آن که ميزان توليدات ام دی اف کشور به يک ميليون و 200 هزارمتر مکعب می‌رسد که بيش از نيمی از ام دی اف داخل کشور از محل واردات تامين می‌شود .
اين در حالی است که تعداد زيادی از توليد کنندگان ام دی اف در شمال ، ام دی اف با کيفيت نه چندان مناسب را از روسيه وارد کرده و پس از روکش در کارخانه خود ، به اسم توليد داخل به بازار عرضه می‌کنند . در حال حاضر می‌توان گفت ام دی اف يکی از پرکاربردترين محصول در مقابل محصولات ديگر چوبی است و تخمين زده می‌شود که در سال 2018 ، 1642000 متر مکعب در ايران مصرف داشته باشد .
اين در حالی است که در سال 96 قيمت متريال خام برای توليد ام دی اف افزايش چشمگيری داشت و توليد کنندگان ام دی اف نياز به توليد چوب خام را نيازی اساسی دانستند و اعلام کردند هزينه‌ای که برای واردات چوب خام می‌پردازند تقريبا با سود به دست آمده برابر و يا حتی بيشتر است و بايد فکری به حال توليد چوب خام در ايران کرد .
طبق آمار تقريبی اعلام شده در سال جاری 10 ميليون تن چوب خام مورد نياز است در حالی که تنها 3 ميليون تن چوب در جنگل‌های شمال توليد می‌شود و ميزان باقیمانده بايد از راه واردات تأمين شود . با توجه به نتايج به دست آمده برای تشويق توليد کنندگان ام دی اف به ادامه توليد ، نياز به برنامه‌ای برای گسترش جنگل‌ها و منابع چوب خام داريم .
